واژه فتیش از زبان پرتغالی گرفته شده و به معنای جاذبه وسواسی است. فِتیش یا fetish وضعیتی روان‌شناختی است که در آن یک شیء سبب برانگیختگی جنسی و حتی در مواردِ خاص، ارضای جنسی می‌شود. فرد به طور مکرر و شدید با تمرکز روی این اشیا یا اعضای بدن به لحاظ جنسی برانگیخته می‌شود و این برانگیختگی در خیال پردازی‌ها، امیال و رفتارهای فرد مشخص است. فتیش دو نوع کلی دارد که شامل فتیش اعضای بدن و فتیش اشیاء است.
به کسی که فتیش داشته باشد فتیشیست می‌گویند. نام‌های دیگر این وضعیت عبارتند از: نمادکامی، صَنَم‌پَرَستی، فتیشیسم جنسی، فتیشِ جنسی، یا شیءپرستی جنسی، یادگارپرستی به‌صورت ابراز تمایل و جاذبهٔ جنسی نسبت به اشیای مادی (همچون لاستیک، چرم، پارچه) یا موارد دیگر (همچون اندام‌های غیرجنسیِ بدن، مانند: پا، دست، ناخن) و اشیاء مرتبط با بدن (مانند کفش، جوراب، دستکش) بروز می‌کند.

انواع فتیشیم

فتیش‌های بی‌جان را می‌توان به دو نوع زیر تقسیم کرد:

فتیشیسم شکلی

در اختلال فتیشیسم شکلی، شیء و شکل آن مهم است، مانند هر کفش‌ پاشنه بلندی.

فتیشیسم واسطه‌ای

در اختلال فتیشیم واسطه‌ای، جنس شیء اهمیت دارد، مانند ابریشم یا چرم.

فتیشیسم‌ها اشیای بی‌جان اغلب شیء مورد نظر خود را جمع‌آوری می‌کنند. در برخی موارد، یادگارخواهی به اندازه‌ای شدید است که باعث می‌شود فرد فتیش، شیء مورد نظر را از طریق سرقت یا تجاوز به دست آورد. یادگارخواهان مرد ممکن است بدون وجود این اشیاء، نعوظ نداشته‌ باشند.

تشخیص اختلال فتیشیسم

عواملی که در تشخیص اختلال فتیشیسم به درمانگران اختلالات جنسی کمک می‌کنند شامل موارد زیر می‌باشند:

شخص برای مدت حداقل شش ماه دارای رفتارها و یا فانتزی جنسی و نیاز مکرر و شدید جنسی به اشیاء (مانند لباس‌های زیر و کفش‌های زنانه) و یا وابستگی به بخش‌های از بدن می‌باشد. فانتزی‌های جنسی، نیازهای جنسی یا رفتارهای ناشی از اختلال فتیشیسم سبب ایجاد فشار روانی زیاد شده و همچنین در روابط اجتماعی و شغلی شخص اختلال ایجاد می‌کنند.
با کمک مشاور ازدواج می‌توانید در خصوص زندگی با افراد دارای اختلالات و اختلال فتیش در مهم‌ترین تصمیم زندگی خود نظر و راهنمایی یک متخصص را همیشه و هر زمان همراه خود داشته باشید. برخی از نظریه‌پردازان معتقدند که یادگارخواهی از تجربیات دوران کودکی ایجاد می‌شود که در آن، شیء با نوع خاص و قدرتمندی از تحریک یا رضایت جنسی مرتبط بوده‌است. سایر نظریه‌پردازان یادگیری، بر کودکی ثانویه و نوجوانی و شرطی‌سازی مرتبط با فعالیت خودارضائی تمرکز می‌کنند
افراد مبتلا به اختلال فتیشیسم ممکن است به دنبال اشتغال یا کار داوطلبانه‌ای، برای مثال کار در کفش فروشی درمورد فتیش کفش، به منظور فراهم کردن امکان این رفتار خود باشند.

انواع رایج اختلال فتیشیسم عبارتند از

فتیش پا
فتیش سینه
فتیش سینه‌بند (کمربند)
فتیش پوشک بچه
فتیش غذا
فتیش دستکش
فتیش چرم
فتیش چکمه
فتیش لباس شنا
فتیش جوراب
فتیش کلاه شنا
فتیش ناف و...

زنان بیشتر دارای فتیشیسم هستند یا مردان؟

اختلال فتیشیسم یا شیء پرستی در مردان بسیار بیشتر از زنان متداول است. در واقع راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی نشان می‌دهد که اکثر قریب به اتفاق افراد مبتلا به اختلال فتیشیسم را مردان تشکیل می‌دهند.

دلایل بروز فتیشیسم

اختلال فوت فتیش یا پا پرستی معمولاً در زمان دوران بلوغ بروز می‌کند، ولی امکان دارد که این اختلال پیش از دوران نوجوانی نیز ایجاد شود. محققین تاکنون دلیل قطعی بروز این اختلال را تشخیص نداده‌اند.
فتیشیسم معمولا در طی دوره بلوغ خود را نشان می‌دهد. تجربه همزمان لذت جنسی با یک شیء می‌تواند در آینده باعث این شود که آن شی‌ء جنسی پنداشته شود. فتیشیسم را می‌توان مرتبط با تجارب دوران کودکی و نوجوانی نیز دانست.دوران کودکی ایجاد می‌شود؛ به این صورت که در اثر بروز یک تجربه، در ذهن کودک بین یک شیء و تحریک شدید جنسی ارتباط ایجاد می‌شود
هنگامی که یک کودک قربانی یا مشاهده گر یک رفتار جنسی نامناسب است، یاد می‌گیرد تا از رفتار تقلید کند یا برای انجام آن تقویت می‌شود.برخی از روانشناس‌ها معتقدند که فوت فتیش در اثر تجربیات . بعضی دیگر از روانشناس‌ها و محققین تصور می‌کنند که تجربیات دوران پس از کودکی و نوجوانی که با خود ارضایی و بلوغ مرتبط هستند، در بروز اختلال فوت فتیش یا شیء پرستی نقش دارند.

چرا پا برای فوت فتیش‌ها جذاب است؟

تمایلات جنسی در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است چیزی که برای شما تحریک کننده است برای دیگری کاملا عادی باشد یا چیزی که برای فرد دیگری موجب تحریک جنسی می‌شود، حتی برای شما آزاردهنده باشد.

جنبه تحقیر

یکی از جنبه های روانشناسی فوت فتیش، تحقیر است. این نظریه این طور استنباط می‌کند که افرادی که به فوت فتیش علاقه مند هستند، دوست دارد در رابطه خودشان را پایین تر از طرف مقابل احساس کنند. آن ها دوست دارند که پای فرد رویشان قرار بگیرد تا احساس اختلاف قدرت را به آن ها القا کند.

جنبه سلطه

سلطه و تحقیر، یک مبحث گسترده در حوزه روابط زناشویی است که پاها فقط بخشی از این ساختار هستند. اگر شریک جنسی شما فوت فتیش است، احتمالا تمایل دارند که با آن ها از بالا به پایین رفتار کنید. این موضوع که شما بر آن ها تسلط داشته باشید برای آن ها جذاب است.
اگر شما فوت فتیش هستید احتمالا دوست دارید که با پاهای شریک جنسی خود بازی کنید، آن ها را ستایش کنید و خود را در مقابل او کوچک کنید. شاید همسرتان را ترغیب کنید که پایشان را روی بدن شما قرار دهد یا به نوعی موقعیت و پوزیشن خود را تحقیر آمیز کنید.

آیا فتیش طبیعی است؟

به خاطر داشته باشید که فوت فتیش، در حد یک تمایل و یک مقدمه برای رابطه جنسی باشد و جایگزین آن نشود. اگر شریک جنسی شما بیش از حد به این کار علاقه دارد ممکن است دچار اختلال فوت فتیش شده باشد و بهتر است به سراغ درمان اختلال فوت فتیش بروید.

درمان فتیشیسم

درمان فتیشیسم فقط در صورتی انجام می‌گیرد که فتیش فرد منجر به پریشانی شدید و نارضایتی فرد یا از بین رفتن عملکردهای زندگی روزمره‌اش شود. درمان برای کاهش دادن فعالیت‌های مجرمانه فرد، کاهش تکیه بر فتیش برای به دست آوردن لذت و رضایت جنسی، بهبود مهارت‌های اجتماعی یا از بین بردن برانگیختیگی نابهنجار جنسی به کار می‌رود. درمان فتیشیسم می‌تواند پیچیده باشد. این افراد مدام دچار اضطراب هستند و مواجهه آنها با این اشیا و حتی تحریکشان توام با اضطراب است استفاده از روشهای آرام سازی و مقابله با استرس و هیپنوتیزم درمانی میتواند کمک شایانی به درمان فتیشیسم کند.
از روشهای دیگر درمان فتیشیسم می تواند به تکنیکهای مواجهه باشی ءفتیش و بازداری از پاسخ (درمان اجتنابی)، تکنیک توقف فکر و روشهای دیگر رفتار درمانی اشاره کرد.
فتیشیسم نوعی اختلال جنسی محسوب شده که حتی بر روی عملکرد مغز نیز تاثیر می‌گذارد. برخی از دانشمندان طی تحقیقات متعدد بر روی فوت فتیش که تنها نوعی از انواع فتیشیسم به شمار رفته، به نتایج قابل توجهی دست یافتند. آنان متوجه شدند برخی از بخش‌های مغز که مسئولیت پردازش حسی پا را بر عهده دارند، در مجاورت بخش پردازش حس جنسی قرار گرفته‌اند. از این رو، می‌توان ایجاد بستری مناسب به منزله درمان فتیشیسیم جنسی را حائز اهمیت دانستند.
درمان فتیشیسم تنها زمانی صورت می گیرد که شخص دچار پریشانی شود و یا در عملکرد روزانه وی اختلال ایجاد کند. طبق تحقيقات انجام شده دارو درمانی بهمراه درمان شناختی رفتاری در درمان فتیشیسم مؤثر می باشد.